Samooceny te to rodzaj sądów wartościujących własne czyny i własną osobowość. Są one w rzeczywistości hipotezami modalnymi dotyczącymi jednostki.
Samooceny są różnorodne. Różnią się one treścią i formą. Nikt nie dokonał ich rozsądnej klasyfikacji. Jedną z najważniejszych i najlepiej zbadanych jest ocena własnej skuteczności działania, a więc ocena siebie jako sprawcy (perceived self- -efficacy). Może ona być bardziej ogólna i wówczas zawiera zgeneralizowane przekonanie o własnej skuteczności lub może być bardziej specyficzna i dotyczyć efektywności dokonań w określonej dziedzinie aktywności, takiej jak organizacja czy wychowanie (por. Bandura, 1980).
Formułując samoocenę człowiek bierze pod uwagę cztery następujące rodzaje źródeł informacji. Pierwszym z nich są własne dokonania z reguły sukcesy zwiększają mniemanie o własnej skuteczności, a niepowodzenia – obniżają je. Szczególną rolę w obniżeniu tej samooceny odgrywają niepowodzenia ponoszone w początkowym okresie wykonywania czynności. Drugim źródłem informacji na ten temat jest obserwacja osiągnięć innych ludzi i dokonywanie porównań społecznych. Kluczowe znaczenie mają zachowania osób, które mają takie same lub nieco wyższe możliwości i które traktuje się jako model własnej osoby. Ich osiągnięcia stanowią rodzaj doświadczenia zastępczego. Sukcesy i niepowodzenia modeli wpływają na samoocenę własnej skuteczności. W tym wypadku jed-nostka rozumuje przez analogię. Interesujące, że wyniki ludzi ocenianych jako gorszych sprawców lub jako znacznie lepszych nie odgrywają większej roli w samopoznaniu.
